ޑަޔަބީޓީސް (ހަކުރުބަލި)

ހަކުރު ބަލީގެ 2 ވައްތަރެއް ހުރެއެވެ. އެއީ ހަކުރު ބަލި ވައްތަރު 1 (type 1 – ޕެންކުރިއާސް އިން އިންސުލިން އުފައްދާ ނުދިނުމުގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބަލި) އަދި ބަލި ވައްތަރު 2 (type 2 – އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް ގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބަލި) އެވެ. މި ދެ ވައްތަރުގެ ތެރެއިން ރާއްޖޭގައި އެންމެ ގިނައީ 2 ވަނަ ވައްތަރެވެ. އަދި 1 ވަނަ ވައްތަރަށްވެސް މި ލިޔުމުން ފައިދާއެއް ކުރާނޭކަމަށް އުއްމީދު ކުރަމެވެ. އެއީ ޑޮކްޓަރުން ބުނާގޮތުންނަމަ ދާއިމަށް ބޭސްކާންޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. މަރުވަންދެންވެސް ޖެހޭނީ ބޭސް ކާށެވެ. މިއީ ރަނގަޅުކުރެވޭ ބައްޔެއް ކަން އެނގޭހެއްޔެވެ؟

ރަނގަޅުކުރަން ހަދާނީ ކިހިނެއް؟ ހަކުރު ބަލި ޖެހެނީ ހަށިގަނޑުގައި ހަކުރު ގިނަވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ހަކުރު ގިނަވުމުގެ ސަބަބުން އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް އުފައްދައެވެ. މިކަން ރަނގަޅު ކުރެވޭނީ ހަކުރުގެ ބާވަތްތައް ކެއުން ހުއްޓާލައިގެންނެވެ. ޚާއްޞަގޮތެއްގައި ހަށިގަނޑުގައި ހަކުރަށް ބަދަލުވާ ތަކެތިވެސް ކެއުން ވަރަށް ބޮޑަށް މަދުކޮށްގެންނެވެ. އެންމެ ރަނގަޅީ މުޅިން ރަނގަޅުވަންދެން ހުއްޓާލުމެވެ.

ހަށިގަނޑަށް ދިއުމަށްފަހު ހަކުރަށް ބަދަލުވަނީ ކޮންކަހަލަ ތަކެއްޗެއް ހެއްޔެވެ؟ އެއީ ކާބޯހައިޑްރޭޓްސް އޭ މިކިޔާ ގުރޫޕުގެ ކާބޯތަކެއްޗެވެ. މީގެ 2 ވައްތަރެއް ހުރެއެވެ. އެއީ ރިފައިންޑް (ޕާން، ޕާސްތާ، ސީރިއަލް، ބިސްކޯދު، ހުދު ހަނޑޫ ފަދަ ތަކެތި) އާއި އަންރިފައިންޑް (މުށި ހަނޑޫ، ފެކްޓަރީގައި ޕުރޮސެސްކޮށްފައި ނުވާ ގޮދަނުގެ ބާވަތްތައް، ތަރުކާރީ، ބީންސް އާއި ނަޓްސް) އެވެ. މީގެ ތެރެއިން ކެއުމަށް އެންމެ ރަނގަޅީ އަންރިފައިންޑް ކާބޯހައިޑްރޭޓްސް އެވެ. އެއީ ފެކްޓަރީގައި ޕުރޮސެސް ކުރުމުގެ ސަބަބުން ޤުދުރަތީގޮތުން ކާނާގައި ހުންނަ މުހިއްމު މާއްދާތައް އުނިނުވާ ތަކެއްޗެވެ. ތަރުކާރީ ގިނައިން ކެއުމަކީ ހަށިގަނޑަށް ގިނަގުނަ ފައިދާ ކުރާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް މިގުރޫޕުގައި ހިމެނޭ އެނޫން ތަކެތި ގިނައިން ކެއުން އެހާ ރަނގަޅެއް ނޫނެވެ.

އިންސުލިން އަކީ ލޭގައި ހަކުރުގެ މިންވަރު އެއް މިންވަރެއްގައި ދެމެހެއްޓުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާ ހޯމޯން އެކެވެ. މިހޯމޯން މަސައްކަތް ކުރާނީ ކާވަގުތު ލޭގައި ހަކުރުގެ މިންވަރު އެއްހަމައެއްގައި ބެހެއްޓުމަށެވެ. ލޭގައި ހުންނަންޖެހޭ މިންވަރަށްވުރެ ހަކުރު އިތުރު ވާނަމަ އެއީ ހަށިގަނޑަށް ވިހައެކެވެ. އެހެންކަމުން ހަކުރުގެ މިންވަރު ރަނގަޅު މިނުގައި ބެހެއްޓުމަށް ކުރަންޖެހޭ ހުރިހާ މަސައްކަތެއް އޭތި ކުރާނެއެވެ. ލޭގައި ހުންނަންޖެހޭ ވަރަށްވުރެ އިތުރުވާ ހަކުރު ލޭގެތެރެއިން ނެގުމަށްފަހު ހަށިގަނޑުގެ ސަރުބީ ތަކުގެ ތެރެއަށް ކޮއްޕާލަނީއެވެ. އޭރުން ލޭގައި ހަކުރުގެ ލެވެލް އިތުރެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި ސަރުބީގެ ތެރެއަށް ކޮށްޕާލާ ހަކުރުގެ ބައި ސަރުބީއަށް ބަދަލުވެ ހަށިގަނޑުގައި ޖަމާވަނީއެވެ. އާންމުގޮތެއްގައި މިސަރުބީ ޖަމާވަނީ އުނަގަނޑު ހިސާބުގައެވެ.

އަހަރެމެން ކާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އިންސުލިން މައްޗަށް ދެއެވެ. އަދި ކާބޯހައިޑްރޭޓްގެ ބާވަތްތައް ކެއުމުގައި ބޭނުންކުރުމުން އިންސުލިން ވަކީން މައްޗަށް ދެއެވެ. ފެޓްގެ ބާވަތްތައްވެސް ހަކުރާއި އެކު ބޭނުންކޮށްފިނަމަ އިންސުލިން މައްޗަށް ދެއެވެ. ޕުރޮޓީން ވެސް ހަކުރާއި އެކު ބޭނުންކޮށް ފިނަމަ އިންސުލިން މައްޗަށް ދެއެވެ. އިންސުލިން އަބަދު މައްޗަށް ގޮސް ހުންނަނަމަ އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް އުފައްދައެވެ. ދުވާލަކު 3 ފަހަރަށްވުރެ ގިނައިން ކާނަމަ އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް އުފެއްދުމަށް މަގުފަހިވެއެވެ. ދޭތެރެއަކުން ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް އަހަރެމެން ކާލަމުއެވެ. އެހެންކަމުން އަހަރެމެންގެ ހަށިގަނޑަށް ޖެހެނީ އަބަދުވެސް ހަޖަމުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާށެވެ. ހަޖަމު ކުރުން ނިމޭތަނެއް ނާދެއެވެ.

 ހަޖަމު ކުރާ ނިޒާމު މަސައްކަތް ކުރާ ނަމަ މަރާމާތުގެ ނިޒާމު މަސައްކަތެއް ނުކުރާނެއެވެ. ސަބަބަކީ މި ދެނިޒާމު އެއްވަގުތެއްގައި މަސައްކަތް ނުކުރާތީއެވެ. މަރާމާތުގެ ނިޒާމަށް މަސައްކަތް ކުރެވޭނީ ހަޖަމުކުރުމުގެ ނިޒާމުގެ މަސައްކަތް ނިމިގެންނެވެ.  އެހެންކަމުން މަރާމާތުގެ ނިޒާމު މަސައްކަތް ކުރުމަށް ވަގުތު ނުލިބޭތީ ހަށިގަނޑުގައި އެކި ކަހަލަ މައްސަލަތަށް ގިނަވަމުންގޮސް ބޮޑެތި ބަލިތަކަށް މީހާ ހުށައެޅެނީއެވެ.

މަރާމާތުގެ ނިޒާމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށް ފުރުޞަތު ދޭނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ ދުވާލުގެ ކެއުން 8 ގަޑިއިރަށް ފައްތާށެވެ. މި 8 ގަޑިއިރު ތެރޭގައި 2 ފަހަރު ނުވަތަ 3 ފަހަރު ކެޔަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. ކާކޮންމެ ފަހަރަކު ރަނގަޅަށް ބަނޑުބޮޑުވަންދެން ކާށެވެ. އެއަށް ފަހު އިތުރު ކާއެއްޗެއް ނުކައި ހުންނާނީއެވެ. ކާވަގުތުގައި ރަނގަޅަށް ކާނީއެވެ. ދެން ބާކީ އޮތް 16 ގަޑިއިރު ނުކައި ހުންނާނީއެވެ. ނުކައިހުރުމަކީ ރޯދައަށް ހުރުމެވެ. މިރޯދައަށް ހުންނައިރުން ފެންބޮވޭނެއެވެ. މިގޮތަށް ހިފާ ރޯދައަށް އިންޓަމިޓެންޓް ފާސްޓިންގ އޭ ކިޔައެވެ. މިގޮތަށް ނުކައި ހުންނަ ވަގުތު ދިގުވުމުން ހަޖަމު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ނިމި މަރާމާތުގެ ނިޒާމަށް އޭގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށް ފުރުޞަތު ލިބިގެންދެއެވެ. އަދި ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމުގެ ގުނަވަންތަކަށް އަރާމު ކޮށްލުމަށް ފުރުޞަތު ލިބިގެންދެއެވެ. އޭރުން ހަޖަމުކުރުމުގެ ނިޒާމުގެ މައްސަލަތައްވެސް ރަނގަޅުކުރުމަށް ފަސޭހަވެގެންދާނެއެވެ. މިގޮތަށް ރޯދައަށް ހުރުމުން އިންސުލިން ރެސިސްޓަންސް ވެސް ރަނގަޅުވާން ފުރުޞަތު ލިބިގެންދެއެވެ. ސަބަބަކީ ރެސިސްޓެންސް އުފައްދަނީ އެއެއްޗެއް ގިނަވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އިންސުލިން މަދުވާން ފެށުމުން އިންސުލިން ރެސިސްޓަންސް ވެސް މަދުވެ ހަށިގަނޑު ހަމައަކަށް އެޅެއެވެ. ތިބާ ހަށިގަނޑު ތެދުކޮށްލާފައި ތިރިއަށް ބަލައިލުމުން ބަނޑު ނިކުމެފައިވާތީ ތިބާއަށް ފެނޭ ހެއްޔެވެ؟ އެހެންކަމުގައިވާނަމަ ތިބާގެ ހަށިގަނޑުގައި އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް ދަނީ އުފައްދަމުންނެވެ.

އިންސުލިންގެ މައްސަލަ ހުރިކަން ޑޮކްޓަރުންނަށް ނޭނގެނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟ ސަބަބަކީ ހަކުރުގެ ޓެސްޓުތަކަކުން އިންސުލިން ރެސިސްޓަންސް ހުރިކަމެއް ނޭނގޭނެއެވެ. މީހާއަށް އާންމުގޮތެއްގައި ހަކުރުބަލި ޖެހެނީ އިންސުލިން ރެސިސްޓަންސް އުފައްދަން ފަށާތާ 10 ނުވަތަ 15 އަހަރު ފަހުންނެވެ. އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް ހުރިތޯ ބެލުމަށް ހަދާ ޓެސްޓަށް ކިޔަނީ ހޯމާ-އައި.އާރް (HOMA-IR) އެވެ. މިޓެސްޓު ހެދުމުން އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް ހުރިކަން ދެނެގަނެވޭނެއެވެ. ޓެސްޓް ނެހެދި ނަމަވެސް ތިބާގެ ބަނޑު ނުކުމެފައިވާކަމުގައި ވަނީ ނަމަ ތިބާގެ އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް މައްސަލަ އެބަހުއްޓެވެ.

މިކަމުގެ ޙައްލަކީ ކޮބާ؟ އިންސުލިން ރެސިސްޓެންސް ރަނގަޅުކުރުމަށް އެންމެ ވަރުގަދަ ހަތިޔާރަކީ އިންޓަމިޓެންޓް ފާސްޓިންގ (IF) އެވެ. އެއާއި އެކު ކީޓޯ ޑައެޓް ބޭނުންކުރުމުން ވަރަށް ބޮޑަށް ފައިދާ ވާނެއެވެ. އެންމެ މުހިންމު ކަމަކީ ކެއުމުގައި ބޭނުންކުރާ ރިފައިންޑް ކާބޯހައިޑްރޭޓްސް (ޕާސްތާ،ނޫޑުލިސް، ކުރެކާޒް، ބިސްކޯދު ފަދަ) ހިމެނޭ ކާބޯތަކެއްޗާއި ދުރުވުމެވެ. ތައްޔާރީ އަދި ޕެކެޓްގައާއި ދަޅުގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުންނަ ގިނަ ތަކެތި މީގައި ހިމެނެއެވެ.  ކޯކް، ޕެޕްސީ ފަދަ ބުއިންތަކަކީ އެހާމެ ގެއްލުންހުރި އެއްޗެކެވެ. ތެލުލުމަށް ބޭނުންކުރާ ސަންފުލާވާ، ކޯން، ކެނޯލާ، ސޮއި، ސަފުލާވާ ފަދަ ކައްކާ ތެލަކީވެސް ހަމަ އެހާ ގެއްލުން ކޮށްދޭ އެއްޗެކެވެ. މީގެ ބަދަލުގައި، ކާށި ތެޔޮ، އަވޮކާޑޯ ތެޔޮ، އޮލިވް (ޒައިތޫނި) ތެޔޮ ބޭނުންކުރުން ރަނގަޅުވާނެއެވެ.

އެހެންކަމުން ބަރުދަން ލުއިކޮށް ހަކުރުބަލިން ސަލާމަތްވުމަށް އެދޭމީހާ އިންޓަމިޓެންޓް ފާސްޓިންގ އާއި އެކު ކީޓޯ ޑައެޓް ބޭނުންކުރުމުން ބަރުދަން ލުއިވެ ފަލަވުމުން ކުރިމަތިވާ މައްސަލަތަކުން ސަލާމަތްވެ ސިއްޙަތު ރަނގަޅުވެއެވެ. ރިފައިންޑް ކާބޯހައިޑްރޭޓްސް ހިމެނޭ ކާބޯތަކެތިން އެކަހެރިވުން ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅަކަށް ހަދާށެވެ. އެއަށް ފަހު އިރު އިރުކޮޅާ ކެއުމުން އެކަހެރިވާށެވެ. ތިން އިރު ކެއުމުގެ އިތުރަށް އެހެން ވަގުތު ތަކުގައި ކެއިންބުއިމުން އެކަހެރިވެ ހުންނާށެވެ. މަޑުމަޑުން ފިޔަވަޅަކަށް ފަހު ފިޔަވަޅެއް މިގޮތުގައި ކުރިއަށް އަޅަމުން ދިއުމުން މިކަމަށް ޙައްލެއް ލިބޭނެއެވެ. ކާމިޔާބުވާނީ މަސައްކަތްކުރާ މީހާއަށެވެ. މިއީ އަގުބޮޑުކަމެއް ނޫނެވެ. ކުރަން ކެރިއްޖެނަމަ 2 މަހުން އެދެވޭ ނަތީޖާއެއް ފެންނާނެއެވެ. މިގޮތަށް ކެއުން ބަހައްޓާއިރު ޑޮކްޓަރުގެ ލަފާ ހޯދުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ބައްޔަށް ބޭސްކާނަމަ ޑޮކްޓަރުގެ ލަފާގެ މަތިން ބޭސް ކުރިއަށް ގެންދަންވާނެއެވެ.  

1 | 34